Podstawowymi elementami warunkującymi wystąpienie pożaru są:
powietrze (tlen)palny produkt (paliwo)źródło ognia (temperatura/płomień)
Rozróżniamy pożary naturalne i pożary wywołane działalnością człowieka. W zależności od wielkości pożaru dzielimy je na bardzo duże, duże, średnie, małe, blokowe, otwarte, podpowierzchniowe, przestrzenne, ukryte, wewnętrzne, wierzchołkowe, w zarodku i zewnętrzne.
W przypadku pożarów budynków skutki są bardzo drastyczne. Nie wspominając o bezpośrednim zagrożeniu życia mieszkańców lub użytkowników danego obiektu, w wyniku spalania materiałów budowlanych emitowane są niebezpieczne i toksyczne związki. Jednakże, by móc określić, jak poszczególne materiały w rzeczywistości wpływają na przebiegu pożaru warto najpierw zapoznać się z definicją i przebiegem pożaru.
Podział ze względu na materiał:
A - pożary ciał stałych
B - pożary cieczy palnych i substancji topiących się pod wpływem ciepła
C - pożary gazów palnych
D - pożary metali
F - pożary tłuszczów
W polskiej statystyce dodatkowo dzielimy pożary ze względu na miejsce występowania:
Faza wzrostu pożaru
Pożar może być zapoczątkowany przez różne źródła zapalenia np. tlący się papieros, zapalona zapałka, wyładowanie elektryczne itp. Spalający się materiał, wydzielając ciepło ogrzewa otoczenie, co w konsekwencji, w korzystnych warunkach akumulacji ciepła, może spowodować zapalenie się materiałów istniejących w sąsiedztwie.
Szybkość wzrostu pożaru zależy od kilku czynników:
Palne gazy i pary, wydzielające się ze wszystkich elementów wyeksponowanych na działanie promieniowania cieplnego, mieszają się z powietrzem tworząc palną mieszaninę. Gdy temperatura gazów w strefie podsufitowej osiągnie temperaturę ich samozapłonu, wymieszane z powietrzem gazy zapalają się. Pojawienie się ich stanowi ostatnie ostrzeżenie przed nadchodzącym rozgorzeniem. Płonąca strefa podsufitowa wypromieniowuje dużą porcję energii. Skutkiem tego promieniowania jest dalszy wzrost temperatury w pobliżu palnych elementów. Wzrost temperatury do wartości temperatury zapłonu i zapalenie się wszystkich palnych materiałów w pomieszczeniu powoduje, że przedmioty te zaczynają płonąć. Zjawisko takie nazywamy rozgorzeniem. W momencie wystąpienia rozgorzenia dochodzi do zapalenia wszystkich palnych materiałów w pomieszczeniu, co z kolei prowadzi do wzrostu temperatury nawet do 1100°C.
Faza w pełni rozwiniętego pożaru
Etap w pełni rozwiniętego pożaru jest to okres czasu, w którym szybkość wydzielania ciepła osiąga wartość maksymalną. W etapie tym następuje szybkie zmniejszanie stężenia tlenu, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia szybkości spalania. Promieniowanie cieplne działające zwłaszcza wszerz jest głównym powodem samozapalenia się materiałów znajdujących się w pobliżu ogniska pożaru i zasadniczym czynnikiem decydującym o rozszerzaniu się pożaru.
Faza wygasania pożaru
Etap wygasania pożaru (gaśnięcia) – w wyniku intensywnego spalania zmniejsza się ilość materiałów palnych, co prowadzi do zmniejszenia szybkości wydzielania ciepła i temperatury pożaru. Praktycznie faza ta oznacza, że wszystkie materiały znajdujące się w pomieszczeniu uległy spaleniu, a także w zależności od odporności ogniowej materiałów budowlanych, zniszczona jest także w mniejszym lub większym stopniu konstrukcja budowlana. W tej fazie pożar z reguły przybiera postać żarzenia, a temperatury pożarowe charakteryzuje gwałtowny spadek.
Źródło: Pofit–Szczepańska M., Wybrane zagadnienia z chemii ogólnej, fizykochemii spalania i rozwoju pożarów, SA PSP, Kraków 1994.